Prispodobiv didaktički koncept

Kazalište lutaka Zadar, režija Ana Prolić, prema motivima iz narodne priče

• 
  
  Sada već ustaljena suradnja dramaturginje i redateljice Ane Prolić i Kazališta lutaka Zadar rezultirala je novom uspješnicom, predstavom Nikom pravo prema motivima iz narodne priče o ocu i sinu i njihovom magarcu. Priča koju Prolić prerađuje poznata je kod nas pod naslovom Svijetu se ne može ugoditi i često se upotrebljava kao prispodoba, kako u didaktičkom tako i u etičkom kontekstu. Izvornik pak naglašava paternalističko-religioznu dogmu u kojem priča počinje i završava s likom oca na magarcu i sinom koji prati oca, čime se dakako naglašava tradicijski patrijarhalni poredak. Prolić lik oca zamjenjuje onim majke, čime narativni sklop zadobiva drugačiju putanju s obzirom da se naglašava ženska, majčinska i emancipacijska komponenta koje nema u izvornoj priči. Niz prizora, kojima se razrađuje bazna pretpostavka o različitosti ljudskog mentaliteta, u predstavi Nikom pravo služi dodatnom upisivanju značenja nepovjerljivosti i individualne fobije prema kolektivnosti, ideologijama, religiji (ovo potonje znatno je ublaženo u odnosu prema prva dva aspekta).

  Režija, koju potpisuju Ana Prolić i Juraj Aras kao suradnik režije, optimalno je usmjerena na nizanje prizora u kojima dominiraju binarne opozicije na razini individualno/kolektivno, sloboda/ideologija, pravo izbora/podložništvo - vizualno ostvareni kroz cikličku procesiju majke i sina i njihovog magarca kroz raznorodne prepreke na putu (grupiranje likova u tercete - majka, sin i magarac protiv terceta starica, aktivista, carinika klasična je oznaka bajke). Scenografiju koju potpisuje Robert Košta minimalistički rastvaraju tri vratila na kotačima, nekoliko razbacanih stolica i metalni stativ za rasvjetu. Košta je cijelo vrijeme prisutan na sceni u ulozi scenskog majstora, zajedno s Radojkom Kozulić u ulozi inspicijentice. Zgodan je to metateatralni dodatak priči kojim se postižu komični efekti i pojačava suodnos kolektiva nasuprot paru majka/sin.

  
  
  Izvanrednu i emocionalnu izvedbu u ulozi majke kreirala je Sanja Zalović u paru s Dominikom Karakašićem u ulozi neiskvarenog sina i njihov je duo dramaturški posve uspio. Isto vrijedi i za trio koji čine Irena Bausović, Tamara Šoletić i Anđela Ćurković Petković u višestrukim ulogama starica, građanki, aktivista i carinika, gdje njihova grupna kohezija i uigranost u songovima, mimici i koreografiranom scenskom pokretu (potpisuje ga Damir Klemenić) postaje vizualni i auditivni forte cijele izvedbe. Nešto nezahvalniju ulogu igrao je Juraj Aras kao narator i antropomorfni magarac, čiji crveni rep postaje poveznica između dva narativna sloja. Ovo je mjesto možda dramaturški ostalo nedorečeno u smislu vizualne i narativne kohezivnosti, gdje se na mjestima osjeti diskontinuitet u dijegetičkim slojevima priče, posebice u uparivanju metalnog objekta koji predstavlja magarca i živog glumca koji igra magarca.

  Treba posebno pohvaliti i autora glazbe i tekstova songova koji podižu atraktivnost i ludički aspekt predstave - Matu Matišića. Utilitarni kostimi Nataše Perović estetski se prožimaju s narativnim slojevima, akcentuirajući primisli na ruralno, socijalističko, urbano i aktivističko. Uz prisutnost majstora scene Roberta Košte i inspicijentice Radojke Kozulić u živoj izvedbi možemo se upitati bi li metateatralni i verfremdungseffekt bio još naglašeniji da su cijelu izvedbu na sceni pratili i dizajneri  svjetla i tona Frane Papić i Mate Petričević i tehničar tona i rasvjete Marin Bakmaz te stolar Marijan Nižić, čime bi postupak bio cjelovito proveden. Zgodan dodatak predstavi je i programska knjižica Sanje Mrše Vukman s umetkom crvenog  bookmarkera koji simbolički konotira crveni magareći rep iz predstave.

  
  
  Nikom pravo poučna je i zabavna predstava namijenjena djeci iznad šest godina, ali i starijima, jer je njen didaktički i emancipacijski kontekst prispodobiv svima. Metateatralni umeci i pjevani songovi izvedbu odvode iznad preskriptivnosti izvorne priče, a zamjena maskulinih s femininim elementima pojačava dojam emancipacijskog  karaktera cijelog komada.
  
  Režija: Ana Prolić
  Suradnik u režiji: Juraj Aras
  Suradnik za scensku igru: Damir Klemenić
  Glazba i tekst songova: Mate Matišić
  Likovno oblikovanje: Sanja Mrša Vukman 
  Kostimografija: Anita Goreta
  Oblikovanje svijetla: Frane Papić
  Oblikovanje tona: Mate Petričević
  
  Glume: Juraj Aras, Sanja Zalović, Dominik Karakašić, Anđela Ćurković Petković, Irena Bausović, Tamara Šoletić, Radojka Kozulić i Robert Košta
  
  © Mario Županović, KAZALIŠTE.hr, 21. svibnja 2018.
  

Piše: